ข้อความเห็น

1.หากอาคาพยพของศาลเจ้าในเมืองตรังเปรียบเสมือนร่างกายมนุษย์ ศาลเจ้ากิวอ่องเอี่ยเปรียบเสมือนศรีษะส่วนนำของร่างกาย ซึ่งนับเป็นผู้นำในด้านพิธีกรรม ในขณะเดียวกันศาลเจ้าท่ามกงเยี้ยกลับเป็นส่วนหัวใจซึ่งสามารถครองความรัก ความศรัทธาของชาวเมือง นับว่ามีความสำคัญอย่างยิ่ง และมีศาลเจ้าต่างๆดำรงความสำคัญส่วนตนในภารกิจต่างๆกันครบถ้วน จนประกอบเป็นร่างกายที่สมบูรณ์ จากกาลอดีตตราบจนปัจจุบันนั้นได้ประจักษ์ชัดแล้วว่า พระท่ามกงเยี้ยเป็นพระคู่บ้านคู่เมืองตรัง เป็นสิ่งยึดเหนี่ยวและเป็นศูนย์รวมจิตใจของพี่น้องชาวตรัง ทั้งยังแผ่ขจรขจายบารมีไปยังต่างจังหวัดใกล้ไกล

(ในภาพ ศาลเจ้าท่ามกงเยี้ย บรรยากาศภายนอก น้ำพุมังกร)

โอกาสดังกล่าวส่วนราชการและกรรมการศาลเจ้าน่าจะร่วมมือกัน ยกระดับจัดงานสมโภชวันคล้ายวันเกิดท่าน ให้เป็นงานประจำปีของเมืองตรังอีกงานหนึ่ง ซึ่งมีศักยภาพมากที่จะก้าวเป็นงานสมโภชระดับประเทศได้  หากมีการถือศีลกินผักขยายให้ครบทั้ง 5 วันที่ได้จัดงานจะเป็นสิ่งดี อัญเชิญพระท่ามกงเยี้ยชุดหยิวแห่พระรอบตลาดเมืองตรังเป็นประจำทุกปี แทนปัจจุบันซึ่งไม่แน่นอน อันเป็นเหตุประกอบให้ส่วนหน่วยงานทั้งภาครัฐและเอกชนต่างๆอาจประสบความลำบากในการส่งเสริมการจัดงาน อันมีเป้าหมายเพื่อยกระดับการจัดงานให้ยิ่งใหญ่ยิ่งขึ้น นอกจากนั้นยังมีวัตถุประสงค์ให้ลูกหลานผู้มีจิตศรัทธาได้ชื่นชมบุญบารมีพระท่ามกงเยี้ยอย่างใกล้ชิด อันจะนำมาซึ่งความผาสุกของชาวเมืองตรังต่อไป

(ในภาพ ศาลเจ้าท่ามกงเยี้ย บรรยากาศภายนอก สัญลักษณ์มงคลปลาบนหลังคาประตู)

2.การตีกลองและระฆังหลังสิ้นเสียงประทัดของศาลเจ้าท่ามกงเยี้ย นับเป็นเอกลักษณ์ของศาลเจ้าดั้งเดิมที่ดีมาก ผู้จุดถวายประทัดก็รู้สึกอิ่มเอิบใจเมื่อได้ยินเสียงตีกลองและระฆัง เปรียบเสมือนพระท่ามกงเยี้ยได้รับทราบบุญอันนี้แล้ว เนื่องจากประเพณีนี้ได้ห่างหายไปนาน หากนำสิ่งนี้กลับมาทำใหม่ได้ ซึ่งผู้ตีอาจเป็นเจ้าหน้าที่หรือลูกหลานภายในศาลเจ้าช่วยกันตีก็จะดียิ่ง เป็นการช่วยรักษาประเพณีเล็กๆน้อยๆไม่ให้ตกหล่นห่างหายไป อันนำมาซึ่งความอิ่มบุญอิ่มใจของผู้มีจิตศรัทธาและพี่น้องชาวตรังสืบไป/บุนเต้หลาง

(ในภาพ ศาลเจ้าท่ามกงเยี้ย ประตูใหญ่ของศาลเจ้า)

ผมเกิดอยู่ข้างโรงพระท่ามกงเยี้ยตั้งแต่เด็กจนโต แต่ก็ไม่ได้รู้อะไรเท่าที่คุณบุนเต้หลางกล่าวให้ฟังเลย
แถมยังเล่นน้ำในสระปลาด้านซ้ายมือเสียด้วยแต่ก็ไม่รู้ประวัติ ขององค์ยุวเทพท่ามกงเยี่ย แม้สักนิดเดียว
รู้แต่ว่ามีงานก็ได้ดูหนังกลางแปลง ดูละครงิ้ว แต่ก็มีความสงสัยในประวัติองค์ยุวเทพท่ามกงเยี่ยมานานแล้ว
แต่ก็หาอ่านได้จากหนังสือที่ยืมคนข้างบ้านอ่าน แล้วมีความต้องการที่จะบูชาองค์กิมซิ้นมาบูชาที่บ้าน
แต่ก็ไม่ทัน คนที่มีบุญวาสนาที่ได้บูชาองค์กิมซิ้นไป แถมองค์ล่าสุด ที่พึ่งจะมาให้ผมเห็น ก็ได้กลับกรุงเทพฯ
อีกครั้ง เพราะกรรมการโรงพระได้ขออนุญาติจากองค์ยุวเทพท่ามกงเยี่ย ได้ประทานให้พระองค์โสมฯ
ไปบูชา เมื่อกลางเดือนที่ผ่านมา
คุณบุนเต้หลางครับ ขอถามเรื่อง การไปไหว้องค์ยุวเทพท่ามกงเยี่ย ในวันที่ลูกเกิดครบเดือนด้วยครับ
ว่าต้องทำยังไงบ้าง ต้องมีอะไรไปไหว้บ้าง ผมสอบถามคนรอบๆๆข้างแล้ว ไม่ค่อยตรงกันเลยจะรบกวน
คุณบุนเต้หลาง ช่วยแนะนำหน่อยครับ

เด็กข้างโรงพระแต่ไม่รู้เรื่องอะไรเลย/สมโภช

พระ108

ลุศักราชสมัยราชวงศ์เช็ง กลุ่มโจรเขาเหลียงซาน มีชื่อเสียงกะฉ่อนทั้งดีและร้าย กลุ่มโจรนี้มีปณิธานต่อต้านนายทุน ข้าราชการทุจริต คนโกงบ้านโกงเมือง โจรกลุ่มนี้ล้วนปลุกระดมให้ประชาชนลุกขึ้นสู้ ต่อกรกับอำนาจรัฐที่ตนเองคิดว่าไม่เป็นธรรม กลุ่มโจรจะออกปล้นสดมภ์บุคคลดังกล่าว แล้วนำทรัพย์สินมาแบ่งปันแจกจ่ายแก่ราษฎรยากไร้ ผู้ด้อยโอกาส นำมาซึ่งความชื่นชอบและนิยมยินดีในราษฎรระดับล่าง

(ในภาพ ศาลเจ้าพระ 108-109 ลำภูรา ป้ายนามศาลเจ้า จ้าวเอ็งสือ)

กลุ่มโจรเหล่านี้ล้วนเป็นชาวพื้นเมืองไหหลำ แต่ก็สามารถพูดภาษาถิ่นอื่นได้ บ้างก็บอกว่าเป็นกลุ่มชนหลายภาษาถิ่นรวมกัน ประกอบด้วยสองกลุ่มฝ่าย กลุ่มหนึ่งมี 36 คน อีกกลุ่มมี 72 คน รวมทั้งสิ้น 108 คน  ทั้งหมดล้วนปกปิดชื่อเสียงเรียงนามของตนเอง นอกจากกลุ่มคณะเดียวกันแล้ว ไม่มีผู้ใดสามารถล่วงรู้ชื่อแซ่ได้ ต่างคนต่างมีความสามารถในการต่อสู้ไม่ซ้ำกัน เมื่อทางราชการเห็นว่าโจรกลุ่มนี้สร้างความเดือดร้อนและหวาดกลัวให้ประชาชนทั่วไป จึงระดมสรรพกำลังในการปราบปราม จนเหล่ากลุ่มโจรต้องพ่ายแพ้ ถอยร่นหลบหลีก ทั้งหมดได้หลบหนีลงเรือลำเดียวกัน ผูกผ้าแดงบนหัวเรือเป็นสัญลักษณ์ จารึกอักษรอังจงเฮ้า

(ในภาพ ตำนานพระ 108-109 กล่าวว่าเกิดในรัชสมัยชิง พระเจ้าเสียนเฟิงฮ่องเต้)

เรือดังกล่าวออกจากเมืองบุ่นเซียวบ่ายหน้าไปยังประเทศเวียดนาม เจ้าเมืองเวียดนามเมื่อเห็นเรือดังกล่าว ไม่ทราบว่าทั้งหมดล้วนหนีร้อนมาพึ่งเย็น เข้าใจผิดว่าเป็นขุนโจรกำลังมาปล้นทรัพย์ในถิ่นอาณาเขต จึงสั่งทหารให้ยิงห่ากระสุนตกลงบนลำเรือ ประหารชีวิตทั้งหมดในลำเรือทั้งสิ้น 108 ท่าน

(ในภาพ ศาลเจ้าพระ 108-109 ท่าข้าม ต้อนรับพระกิวอ๋องไต่เต่ชุดหยิวท่าข้าม)

กล่าวว่าหลังจากประหารกลุ่มโจรแล้ว เจ้าเมืองบังเกิดความไม่สงบสุข กระสับกระส่าย ไม่เป็นอันหลับอันนอน เนื่องจากดวงวิญญาณของกลุ่มโจรทั้ง 108 ท่านตามมาหลอกหลอน จนต้องปรึกษาโหรหลวง จึงทราบว่า ท่านเจ้าเมืองได้กระทำสิ่งผิดพลาด ที่ได้ประหารชีวิตของกลุ่มโจรผู้บริสุทธิ์ทั้ง 108 ท่าน โหรหลวงจึงได้แนะนำท่านเจ้าเมืองให้สร้างศาลเพื่อให้ดวงวิญญาณทั้ง 108 ท่านได้สถิตย์ โดยพิธียกศาลต้องใช้เลือดสัตว์หรือเลือดคน ท่านเจ้าเมืองจึงได้ใช้เลือดสัตว์คือแพะมาใช้ปฏิบัติในพิธีกรรม หลังจากนั้นอาการท่านเจ้าเมืองก็ยังไม่ดีขึ้น ดวงวิญญาณของกลุ่มโจร 108 ท่านยังคงหลอกหลอน

(ในภาพ ศาลเจ้าพระ 108-109 ท่าข้าม ป้ายนามศาลจารึก จ้าวเอ็งเบียว)

โหรหลวงจึงแนะนำให้สืบค้นรายชื่อของกลุ่มโจร 108 ท่าน ประกาศขอขมาเพื่อให้ดวงวิญญาณเหล่านั้นรับทราบ  เผอิญระหว่างที่ให้คำแนะนำนั้น เกิดมีดวงวิญญาณหนึ่งใน 108 ท่านได้เข้ามาสิงสู่ฝ่ายญาติผู้หนึ่งของท่านเจ้าเมือง เมื่อโหรหลวงได้ทราบดังนั้น จึงไต่ถามชื่อแซ่ จนได้รายชื่อกลุ่มโจรครบทั้ง 108 ท่าน ท่านเจ้าเมืองจึงได้ประกอบพิธีขอขมาแด่ดวงวิญญาณทั้ง 108 ท่าน และขนานนามดวงวิญญาณทั้ง 108 ท่านว่า จ้าวเอ็งเอ่งเลี๊ยด เพื่อเป็นเกียรติแด่ดวงวิญญาณทั้ง 108 ท่าน

(ในภาพ ศาลเจ้าพระ 108-109 ท่าข้าม ต้อนรับพระกิวอ๋องไต่เต่ สังเกตคำจารึก จ้าวเอ็งเอ่งเลี๊ยด)

แต่กระนั้นก็ตามอาการเจ้าเมืองก็ยังไม่ดีขึ้น โหรหลวงจึงทำนายต่อว่า เนื่องจากการจารึกอักษรเวียดนามดังกล่าว ทำให้ดวงวิญญาณทั้ง 108 ท่านไม่รับทราบและเข้าใจความหมาย ท่านเจ้าเมืองจึงต้องแจ้งหนังสือไปยังจักรพรรดิจีนในขณะนั้น เล่าเรื่องราวความเป็นมา พร้อมขอให้จักรพรรดิจีนได้ประกาศยกย่องดวงวิญญาณทั้งสิ้น 108 ท่านให้เป็นพระ 108 จักรพรรดิจีนเมื่อทราบความดังกล่าว จึงได้พระราชทานนาม เช็งเช็กเหล็งจงหงวน อันหมายถึงการประกาศยศให้ดวงวิญญาณบริสุทธิ์ในกาลสมัยเช็ง

(ในภาพ ศาลเจ้าพระ 108-109 ท่าข้าม ป้ายดวงวิญญาณพระ 108-109 )

ต่อมาเจ้าเมืองเวียดนามจึงเพิ่มถ้อยคำสรรเสริญยกย่องดวงวิญญาณทั้ง 108 ท่าน ให้สมบูรณ์สุดที่จะเปรียบปานว่า จ้าวเอ็งเอ่งเลี๊ยดเจ๊กแบะอู๋โบ้ยเก้าเฮียดิก๋งเต็นอุ้ย ในนามจักรพรรดิจีนกาลสมัยเช็ง ประกาศเมื่อวัน 13 ค่ำ เดือนแรกจีน แล้วจัดส่งให้เจ้าเมืองเวียดนาม ภายหลังเจ้าเมืองเวียดนามจึงสร้างป้ายจารึกอักษรไว้ตราบจนปัจจุบัน

หมายเหตุ เนื่องจากต้องการอนุรักษ์คำจีนโดยถิ่นกำเนิดพระและภูมิลำเนาของผู้ศรัทธา ผู้เขียนจึงใช้คำไหหลำเป็นหลักในการสื่อความหมาย

เรียบเรียงโดย บุนเต้หลาง เมื่อ 1 กุมภาพันธ์ 2550

(ในภาพ ศาลเจ้าพระ 108-109 ท่าข้าม ศาลาพระหยี่หวั่ง )

บางตำนานกล่าวว่าในยุคสมัยเช็ง บันทึกว่าเป็นรัชสมัยจักรพรรดิเสียนเฟิง ปี 2 ตรงกับปีพุทธศักราช 2394 ช่วงฤดูร้อน ครั้งหนึ่งมีพ่อค้า 109 คนลงเรือสำเภาจากเมืองท่าบุ่นเซียว บนเกาะไหหลำ มุ่งหน้าไปยังเอเชียตะวันออกเฉียงใต้แห่งหนึ่ง เรือลำดังกล่าวเมื่อออกจากท่าแล้วกลับประสบพายุร้ายกลางทะเล บันทึกว่าเป็นวัน 15 เดือน 9 จีน โดยเรือถูกซัดไปถึงเกาะแห่งหนึ่งในย่านเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ แต่ไม่ได้ระบุไว้ว่าเป็นที่ใด เจ้าผู้ครองนครนั้นจึงจับตัวไว้ได้ 108 คน อีกหนึ่งคนซึ่งเป็นคนครัวของลำเรือกลับหนีรอด ด้วยความเข้าใจผิดว่าบุคคลเหล่านั้นเป็นโจรสลัด จึงได้ฆ่าบุคคลดังกล่าวเสียชีวิตทั้งสิ้น

(ในภาพ ศาลเจ้าพระ 108-109 ลำภูรา ด้านหน้าอาคารศาล)

ท่านทั้งหมดเหล่านั้นจึงกลายเป็นดวงวิญญาณศักดิ์สิทธิ์ คอยดูแลความปลอดภัยของเรือที่แล่นอยู่กลางทะเล ต่อมาเมื่อทราบว่าบุคคลเหล่านี้เป็นผู้บริสุทธิ์ จักรพรรดิจีนในสมัยนั้นจึงยกย่องแต่งตั้งท่านเหล่านั้นเป็น  เอ่งเลี๊ยดเจ็กแบะอู๋โบ้ยตงฮุย หรือเรียกสั้นๆว่า เฮียดิก๋ง

(ในภาพ ศาลเจ้าพระ 108-109 ลำภูรา ป้ายประตูนามศาลเจ้าและคำสรรเสริญ)

พร้อมสร้างศาลให้ท่านสถิตย์เรียก จ้าวเอ็งสือ พบศาลท่านทั่วไปแถบเมืองไทยทางภาคใต้ เวียดนาม มาเลเซีย และสิงคโปร์ ตราบจนปัจจุบัน เชื่อว่าพระ 108 เป็นพระที่คุ้มครองชาวเรือ มีเรื่องเล่าว่ามีเรือลำหนึ่งได้ถูกกระสุนปืนยิง กระสุนตกลงสู่ท้องเรือ เรือแตกมีรูรั่ว กำลังอับปาง ชาวบ้านได้อธิษฐานขอให้พระ 108 ช่วยเหลือ ปรากฏปลาในท้องทะเลพร้อมใจมาอุดรูรั่วจนมิด เรือรอดพ้นจากวิกฤติ ชาวบ้านจึงเชื่อว่าเป็นเพราะบารมีของพระ 108 จึงพร้อมใจนับถือศรัทธาพระ 108 เป็นอันมาก

เรียบเรียงโดย บุนเต้หลาง เมื่อ 1 กุมภาพันธ์ 2550

(ในภาพ ศาลเจ้าพระ 108-109 ลำภูรา บรรยากาศภายในศาล)

พระ 108-109

ตรัง

กล่าวว่าตามตำนานระยะเวลาเท่าใดไม่ปรากฏชัด นับเนื่องก่อนถึงกาลปัจจุบันหลายร้อยปี ได้มีสำเภาจีนแล่นมาจากเมืองท่าบนเกาะไหหลำในประเทศจีน ในเรือดังกล่าวมีผู้โดยสาร 109 คน    เล่าโดยต่อกันมาว่า ทั้งสิ้นล้วนเป็นพระจีนเดินทางในรูปลักษณ์สามัญชน เนื่องจากต้องการหนีภัยการเมืองจากจักรพรรดิจีนในศักราชสมัยเช็งพระองค์หนึ่ง เมื่อเรือลำนั้นแล่นมาถึงน่านน้ำได้เจอกลุ่มเรือโจรสลัด กลุ่มโจรดังกล่าวได้ฆ่าฟันคนในเรือและปล้นทรัพย์สินไปจนหมด แล้วปล่อยเรือให้แล่นตามยถากรรม

(ในภาพ ศาลเจ้าพระ 108-109 ลำภูรา แท่นบูชาพระ 108-109)

บังเอิญในเรือลำนั้นเกิดมีผู้รอดชีวิตฟื้นขึ้นมา ชายดังกล่าวพยายามบังคับลำเรือแล่นไปเรื่อยๆ จนเรือแล่นเข้าสู่น่านน้ำในเขตเมืองตรัง บริเวณปัจจุบันเรียกว่าบ้านหินคอกควาย ปากน้ำปะเหลียน จากนั้นเขาได้บังคับทิศทางเรือเพื่อขอความช่วยเหลือจากชาวบ้าน แต่ก็ไม่ไปถึงฝั่ง เรือชนหินโสโครกอย่างแรงจนอับปางลงเสียก่อน

(ในภาพ ศาลเจ้าพระ 108-109 ลำภูรา ป้ายพระเจ้าวิญญาณ โกวบุนก๋ง)

ชาวบ้านหินคอกควายที่อยู่ตามริมฝั่งเมื่อเห็นเหตุการณ์ดังนั้น จึงนำเรือเล็กออกไปช่วยเหลือ จากนั้นชาวบ้านได้นำร่างไร้วิญญาณของผู้โดยสารเรือ 108 ท่านไปฝังเสีย และได้ช่วยรักษาพยาบาลชายผู้รอดชีวิตคนดังกล่าว

(ในภาพ ศาลเจ้าพระ 108-109 ลำภูรา แท่นบูชาเจ้าแม่ทับทิม หรือม๊าพ้อเทา)

เมื่อเวลาผ่านไป 2 วัน ซากไม้ของเรืออับปางลำดังกล่าวได้ล่องลอยมาติดฝั่งริมท่าน้ำ ชาวบ้านเมื่อเห็นซากไม้นั้นกีดขวางทางน้ำ จึงพยายามนำลากออกไปทิ้งนอกท่าน้ำ อีก 2 วันถัดมา ซากไม้เหล่านั้นก็กลับย้อนขึ้นมาอีก ชาวบ้านบังเกิดความสงสัย อย่างไรก็ตาม ได้เพียงแต่นำกองไม้ซากเรือเหล่านั้นทิ้งไว้ใต้ต้นไม้ใกล้ท่าเรือ ตากแดดลมฝนโดยไม่มีใครสนใจ

(ในภาพ ศาลเจ้าพระ 108-109 ลำภูรา หอบูชาพระหยี่หวั่ง)

จนกระทั่งมีชายในหมู่บ้านคนหนึ่ง เกิดอาการประหลาดคล้ายคนถูกผีเข้า พูดไม่เป็นศัพท์ว่าเป็นสำเนียงท้องถิ่นใด ไม่มีใครฟังรู้เรื่อง ขณะนั้นชายชาวจีนที่รอดชีวิต เมื่อได้ฟังก็ทราบทันทีว่าเป็นสำเนียงจีนไหหลำเช่นเดียวกับตน เมื่อพูดคุยแล้วจึงทราบว่า ไม้ที่ล่องลอยมาเป็นดวงวิญญาณของผู้โดยสาร 108 ท่านในเรือได้สิงสถิตย์ ต่อมาชาวบ้านจึงสร้างสถานที่สำหรับประดิษฐานซากไม้เหล่านั้น โดยแต่ละอัน สลักชื่อภาษาจีนไว้ เพื่อให้ดวงวิญญาณเหล่านั้นได้พำนัก ต่อมามีชาวบ้านมากราบไหว้บูชา จึงเรียกชื่อสถานที่นั้นว่า ศาลเจ้าพระ 108

(ในภาพ ศาลเจ้าพระ 108-109 บ้านหนองเถีย ต.นาตาล่วง)