ลักษณะความเชื่อ
ฝัน หมายถึงเรื่องราวหรือเหตุการณ์ต่าง ๆ ที่คนเราเห็นได้ตอนนอนหลับ แต่พอตื่นขึ้นมาเรื่องราวหรือเหตุการณ์เหล่านั้นก็หายไป แต่สิ่งที่เกิดขึ้นในความฝัน ไม่ว่าเรื่องนั้นจะเป็นเรื่องดีหรือเรื่องร้าย ก็มักจะจดจำกันได้เสมอจนมีผลกระทบต่อจิตใจของผู้ฝัน เช่น ก่อให้เกิดความกลัวและวิตกกังวลต่าง ๆ นานา จนเป็นที่มาของพิธีกรรมต่าง ๆ เพื่อให้ความวิตกกังวลในเรื่องดังกล่าวผ่อนคลายลง และหายไปในที่สุด
บรรพชนชาวนครศรีธรรมราชเชื่อกันว่า ความฝันเป็นเรื่องสำคัญอันสามารถบอกเหตุการณ์ล่วงหน้าได้เรียกว่า บุรพนิมิตนั้นมีจริง แม้จะดูเป็นสิ่งลึกลับเหนือธรรมชาติ ที่ยังไม่สามารถพิสูจน์ให้เห็นจริงได้ก็ตาม
ลักษณะของความเชื่อที่ชาวนครศรีธรรมราชเล่าสืบต่อกันมา และเป็นที่ยอมรับกันทั่วไปว่า เป็นฝันที่สามารถบอกเหตุการณ์ล่วงหน้าได้ถูกต้องแม่นยำ ได้แก่ ความเชื่อเกี่ยวกับเรื่องและช่วงเวลาที่ฝัน ซึ่งสรุปได้ดังนี้
๑. ฝันว่าคนที่กำลังป่วยหนักอยู่หายเป็นปกติ และแต่งตัวสวยงามมาหา เชื่อกันว่าบุคคลนั้นเสียชีวิตแล้วหรือกำลังจะเสียชีวิต
๒. ฝันว่าผู้ตายมารับหรือมาเชิญชวนไปอยู่ด้วย ถ้าตอบรับว่าไปหรือยอมเดินทางตามไปด้วยเชื่อกันว่า ผู้ฝันจะเสียชีวิตในช่วงเวลาต่อมาอีกไม่นาน
ฝันบอกเหตุทั้ง ๒ เรื่องดังกล่าว จะแม่นยำที่สุด ถ้าฝันในช่วงเวลาใกล้รุ่ง
๓. ฝันว่าถูกงูรัดหรือเจองู เชื่อกันว่าจะได้พบคู่ชีวิต หรือได้แต่งงาน
๔. ฝันเห็นอุจจาระ หรือสัมผัสอุจจาระ เชื่อว่าจะมีโชคลาภ
ส่วนความฝันในลักษณะอื่น ๆ นั้น กล่าวกันว่าอาจบอกเหตุได้ตรงบ้าง ไม่ตรงบ้างแล้วแต่กรณี แต่วิธีการที่ชาวนครศรีธรรมราชส่วนใหญ่ใช้ประโยชน์จากฝันก็คือ การนำเรื่องที่ฝันคิดหรือเปิดตำราค้นหาคำทำนาย เพื่อตีความออกมาเป็นตัวเลข แล้วนำไปซื้อหวยและสลากกินแบ่งรัฐบาลมีมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน

ความสำคัญของความเชื่อ
ความเชื่อเรื่องฝันนั้นมีอิทธิพลต่อวิถีชีวิตของชาวนครศรีธรรมราช นับแต่อดีตจนกระทั่งถึงปัจจุบัน ในเรื่องต่อไปนี้
๑. ใช้เรื่องราวหรือเหตุการณ์ในฝันของบุคคลสำคัญมาเป็นเครื่องช่วยคิดวางแผนแก้และป้องกันปัญหาและรักษาบ้านเมือง
๒. นำเรื่องที่ฝันไปแก้ฝันออกมาเป็นตัวเลข เพื่อซื้อหวยและสลากกินแบ่งรัฐบาล ซึ่งทำให้คนจำนวนหนึ่งหลงเชื่ออย่างผิด ๆ ไม่คิดจะทำมาหากิน ทั้งไปกู้ยืมมาเพื่อซื้อหวย เพราะหวังรอยทางลัด แต่ไม่เป็นอย่างคิดจึงทำให้คนที่ยากจนอยู่แล้วยิ่งจนลงทุกที ทั้งส่งเสริมให้เกิดเจ้ามือหวยเถื่อนขึ้นมากมายในนครศรีธรรมราช
๓. เป็นการเตือนสติให้คนเรารู้จักคิดป้องกันปัญหา รักษาความปลอดภัยให้แก่ชีวิตและทรัพย์สิน โดยไม่ตั้งอยู่ในความประมาท เป็นโอกาสให้ทำความดี อันเป็นอบายวิธีที่นุ่มนวลให้พ้นจากอำนาจความกลัวหรือความวิตกกังวลกับเหตุการณ์ใด ๆ จนเกิดเหตุ
๔. เป็นบ่อเกิดของพิธีกรรมต่าง ๆ เช่น การทำเคราะห์หรือบูชาเคราะห์ หรือพิธีสะเดาะเคราะห์ การทำบุญกรวดน้ำอุทิศส่วนกุศลให้เจ้ากรรมนายเวร เป็นต้น
๕. เป็นบ่อเกิดของวรรณกรรมที่สะท้อนความเชื่อเรื่องฝันไว้มากมาย เช่น พระพุทธสารเถระ (รีน ยศปาโล) ได้ร้อยกรอคำทำนายฝันไว้ดังนี้

เรื่องความฝันนั้นมีทั้งดีทั้งชั่ว รู้กันทั่วมานานกาลปฐม มีตำราโบราณท่านนิยม เห็นว่าสมควรมีไว้ที่เรือน ได้ตัดความสงสัยในเมื่อฝัน ดังกุมภัณฑ์ภิเพกทายรู้ได้เหมือนญาติสนิทมิตรที่รักขอตักเตือน อย่าบิดเบือนกลับคำข้อทำนาย
ผู้ใดนอนฝัน ว่างูนากพัน เกี่ยวรัดกายี คงจะมีคู่เชิดชูราศรี นับว่าโชคดี มีผู้โปรดปรานฯ
ฝันได้เต่า ผู้นั้นไม่เปล่าจะได้บริวาร ได้บุตร ภรรยา สุขาสำราญ สมดังต้องการอย่าร้อนใจฯ
ฝันว่ากินเหล้า โบราณท่านกล่าว ว่าจะมีภัย ท่มฝิ่นกัญชาท่านอย่าไว้ใจ คงจะมีภัย ดังนัยพรรณนา
ฝันว่าน้ำท่วม จะไม่ได้ร่วม อยู่ในเคหา จำจรจากไกล จำไจไคลคลา ทายตามตำรา ท่านว่าไว้นาน
ผู้ใดนอนฝัน ว่ากินหวานมัน คงจะบันดาลเกิดโรควิบัติมนัสรำคาญ และเกิดรบราน ไม่นานช้าวัน
ฝันว่าตกคูถ และของเน่าบูด แปดเปื้อนกายัน ไม่ว่าหญิงชาย จะได้ลาภครัน ผู้ใดใครฝัน ผู้นั้นร่ำรวย
ฝันว่าสวมสร้อย สวมแหวนใหญ่น้อย สง่าสะสวย จะได้มีคู่มีผู้ชูช่วย และมีลูกด้วย ร่ำรวยเงินทอง
ฝันว่าติดจำ ใส่ชื่อคาซ้ำ จะได้ข้าวของ คงจะปรากฏ ลาภยศเนืองนอง สมดังใจปอง ไม่ต้องร้อนใจ
ผู้ใดฝันว่า ได้แพรเสื้อผ้า หรือสิ่งใด ๆ จะมีความสุขปราศทุกข์โรคภัย บุคคลทั่วไป มีใจเมตตาฯ
ฝันว่าตกเบ็ด ทอดแหสำเร็จ ได้สัตว์มัจฉา จะเป็นมงคลลาภผลเกิดมา ประเสริฐหนักหนา ท่านว่าฝันดี
ผู้ใดฝันว่า กินผลพฤกษา ข้ามวารีศรี ไต่สะพานทอด ข้ามยอดคีรี เป็นนิมิตรดี สมที่ปราถรถนาฯ
ฝันกินอาหาร พร้อมด้วยวงศ์วาร จะวัฒนา ลาภยศบริวาร บรรดาไหลมา ไม่ต้องไปหา เกิดมาให้เอง
ฝันว่าได้ของ แก้วแหวนเงินทอง คนไม่ข่มเหง จะได้ลาภยศ ปรากฏชัดแจ้ง คนจะกลัวเกรงเป็นที่แน่นอน
ฝันว่าพบพักตร กับชู้คู่รัก เกือบได้เคียงหมอน มีผู้ขัดขวางจึงห่างจากจร ไม่ได้ร่วมนอน อาวรณ์ร้อนใจ
โบราณท่านทายว่า เรารักใคร่ แต่เขาไม่ไขว่รักแต่ข้างเดียว เปล่าเปลี่ยวหัวใจ เขาไม่รักใคร่ หวังได้ผู้อื่น
ผู้ใดฝันว่า ได้เครื่องสัตรา อาวุธสุดชื่น จะได้ที่พึ่งเป็นหนึ่งยั่งยืน อารมณ์ชมชื่นเริงรื่นอุราฯ
ฝันว่าแตนต่อย ปวดเจ็บไม่น้อย เกือบมรณา คงจะชนะผู้มาเบียดเบียน มิได้ผิดเพี้ยน จากคำทำนาย
ฝันเห็นข้าวเปลือก ที่ไหนไม่เลือก มีมากหลากหลาย จะเกิดเดือดร้อน อาวรณ์วุ่นวาย ตำราว่า ไว้จงได้ระวัง
ฝันว่าอาบน้ำ ชำระกายงาม คงจะสมหวังหมดเคราะห์ทุกข์โศก หมดโรคจริงจัง สนุกสุขัง สมดังประสงค์
ฝันขึ้นปราสาท เห็นกษัตริย์ชาติ เห็นพุทธพระองค์ เห็นเทวดาทายว่ายิ่งยง สมดังประสงค์ว่าคงสำราญ

พิธีกรรม
พิธีกรรมเกี่ยวกับความเชื่อเรื่องฝันนั้น มีกระทำแตกต่างกันไม่ตามความเชื่อและประสบการณ์ส่วนตัว ซึ่งพอสรุปแนวปฏิบัติเป็นขั้นตอนดังนี้
๑. การแก้ฝันกับบุคคลหรือธรรมชาติ เมื่อตื่นจากฝัน ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับข้อกำหนดเฉพาะว่าฝันว่าอย่างไร ต้องไปแก้ฝันกับใคร ที่ไหน เวลาใด การแก้ฝันกับบุคคล กระทำโดยเมื่อผู้ฝันตื่นจากฝันแล้ว ก็เล่าเรื่องให้ผู้ใหญ่ที่มีความรู้ฟัง ผู้ใหญ่ก็จะทำนายไปตามความเชื่อโบราณ ถ้าหากฝันดีก็จะบอกกันตรงไปตรงมา แต่ถ้าเป็นฝันร้าย ก็จะใช้อุบายวิธีแก้เคล็ดในว่า "ฝันดีมีลาภ" และแนะนำวิธิปฏิบัติตน เพื่อให้เรื่องร้ายผ่อนคลายลงหรือไม่เกิดขึ้น
๒. ใช้ปัญญาพิจารณาสาเหตุของฝัน ซึ่งพระพุทธองค์ตรัสว่า "คนที่ฝันร้ายคือฝันเห็นสิ่งต่าง ๆ ที่น่ากลัวน่าหวาดเสียวนั้น ก็เพราะเหตุไม่มีสติสัมปชัญญะในเวลานอนหลับ แต่ผู้มีสติตั้งมั่น มีสัมปชัญญะสมบูรณ์อยู่ตลอดเวลาแม้กระทั่งหลับแล้ว ก็จะฝันเห็นแต่สิ่งที่ดีงาม วิธีน่าจะเป็นวิธีที่ดับทุกข์ได้ดีที่สุด
๓. การแก้ฝันโดยการสวดมนต์ ถ้าไม่มีผู้ใหญ่หรือผู้ใดช่วยแก้ฝัน และตนเองบทสวดเป็น ก็ให้ท่องบทสวดมนตร์ต่อไปนี้ทันทีที่ตื่นไม่ว่าจะเป็นฝันดีหรือฝันร้าย ถ้าฝันดีก็จะส่งผลให้ดียิ่งขึ้นไป ถ้าเป็นฝันร้าย เรื่องร้ายก็จะผ่อนคลายลง

บทสวดมนต์ เมื่อตื่นจากความฝัน
ก่อนสวดมนต์ควรตั้งนะโม ๓ จบ เสียก่อน แล้วกราบ ๓ ครั้ง
ยนทุนนมิตตํ อวมงคลญจ
โย จามนาโป สกุณสส สทโท
ปาปคคโห ทุสสุปินํ อกนตํ
พุทธานุภาเวน วินาสเมนตุ
ยนทุนนิมิตตำ อวมงคลญจ
โย จาณนาโป สกุณสส สทโท
ปาปคคโห ทุสสุปินํ อกนตํ
ธมมานุกาเวน วินาสเมนตุ
ยนทุนมิติตุตํ อวมงคลญจ
โยจามนาโป สกุณสส สทโท
ปาปคคโท ทุสสุปินํ อกนตํ
สงฆานุภาเวน วินาสเมนตุ
หรือใช้บทสวดสั้น ๆ ว่า
พุทธัง นิมิตตัง (พุทธํ นิมิตตํ)
ธัมมัง นิมิตตัง (ธมมํ นิมิตุตํ
สังฆัง นิมิตตัง (สงฆํ นิมิตตํ)